Proszę jak najszybciej potrzebuje na teraz
IRRACJONALNOŚĆ
Irracjonalność zachodzi, kiedy zamiast ze świadomego namysłu korzystamy z nieświadomego
automatu. Dlaczego tak się dzieje? Chodzi o pieniądze. A dokładniej o koszty, jakie
musielibyśmy ponieść, żeby myśleć racjonalnie. Duże koszty. Wysiłek mentalny, który angażuje
płaty czołowe, pożera mnóstwo cennej energii (...) A automatyczny pilot jest pod tym względem
bardzo oszczędny.
Oto wybiórczy przegląd sytuacji, w których rodzi się irracjonalność. Po pierwsze, jeśli
uznasz, że coś jest mało ciekawe, przestajesz koncentrować uwagę na tym, co ktoś do ciebie
mówi, słuchasz jednym, a wypuszczasz drugim uchem. A może ten ktoś nieco przynudza, ale
mówi ważne rzeczy? Po drugie, kiedy działasz w pośpiechu, masz energię do namysłu, ale
brakuje ci czasu - wybierasz automat. Po trzecie, kiedy padasz ze zmęczenia - masz mnóstwo
czasu, ale zero siły - znów automat. Po czwarte, kiedy coś cię rozdrażni lub kiedy masz
znakomity nastrój. Silna emocja, pozytywna lub negatywna, sprzyja automatyzacji. Po piąte,
kiedy wykonujesz wiele rzeczy równocześnie, tylko jedną zrobisz z namysłem, pozostałymi
zajmie się automatyczny pilot. (...) Wreszcie po szóste, kiedy stoisz przed nieznanym, nie masz
wiedzy ani wyrobionej i przedyskutowanej opinii. Wtedy, nie wiedząc, w jaki sposób się
zachować, bezwiednie korzystasz ze schematów i stereotypowej wiedzy zapisanej w twojej
głowie. Nie pamiętasz nawet kiedy i przez kogo.
Ze zniekształceniami trudno sobie poradzić, bo najzwyczajniej w świecie nie wiemy, że
padliśmy ich ofiarą. Ewentualnie inni mogliby się na nią "złapać", ale nie my. Aby przeciwdziałać
powstawaniu błędów w myśleniu, wystarczy nie być zmęczonym psychicznie i fizycznie. Mieć
świeży umysł i wypoczęte ciało. Łatwo powiedzieć. A co możesz zrobić realnie? Jeśli oceniasz,
to obdarz kredytem zaufania; jeśli słuchasz, rób to uważnie; jeśli mówisz, nie zanudzaj. Ucz się,
aby mieć wyrobiony i przedyskutowany pogląd.I pamiętaj, że każdy - także i ty - jest podatny na
zniekształcenia, tak jak na katar i przeziębienie. Notatka cornella polski